당신은 주제를 찾고 있습니까 “klauzula waloryzacyjna inflacja wzór – Klauzula waluty i klauzula waloryzacyjna- jak zabezpieczyć się przez inflacją i zmianą cen.“? 다음 카테고리의 웹사이트 https://ppa.charoenmotorcycles.com 에서 귀하의 모든 질문에 답변해 드립니다: https://ppa.charoenmotorcycles.com/blog. 바로 아래에서 답을 찾을 수 있습니다. 작성자 AJB Kancelaria Adwokatów i Radców prawnych Anna 이(가) 작성한 기사에는 조회수 74회 및 좋아요 2개 개의 좋아요가 있습니다.
klauzula waloryzacyjna inflacja wzór 주제에 대한 동영상 보기
여기에서 이 주제에 대한 비디오를 시청하십시오. 주의 깊게 살펴보고 읽고 있는 내용에 대한 피드백을 제공하세요!
d여기에서 Klauzula waluty i klauzula waloryzacyjna- jak zabezpieczyć się przez inflacją i zmianą cen. – klauzula waloryzacyjna inflacja wzór 주제에 대한 세부정보를 참조하세요
Jak zabezpieczyć się w umowie, gdy ceny materiałów i usług rosną, jak napisać klauzulę by płatności następowały w Euro, dolarach czy frakach. Czy można dokonywać płatności za umowę wykonywaną w Polsce w walucie obcej EUR/USD/CHR. Jakie zapisy warto zamieścić w umowie, by zmniejszyć ryzyko kursowe.
klauzula waloryzacyjna inflacja wzór 주제에 대한 자세한 내용은 여기를 참조하세요.
Wzór umowy – załącznik nr 4 – bip.um.olecko.pl
Klauzula waloryzacyjna: W okresie trwania podpisanej, obowiązującej umowy podana cena jednostkowa artykułu może ulec zmianie kwartalnie o wskaźnik cen …
Source: www.umolecko.bip.doc.pl
Date Published: 12/21/2022
View: 864
Klauzula waloryzacyjna – kiedy i w jaki sposób ją stosować w …
Klauzula waloryzacyjna w kontrakcie budowlanym; Wzór klauzuli … są klauzule waloryzacyjne na wypadek wysokiej inflacji lub wzrostu cen …
Source: www.muratorplus.pl
Date Published: 7/13/2021
View: 7228
Zał. nr 3 do Ogłoszenia UMOWA (wzór) zawarta w dniu …
KLAUZULE WALORYZACYJNE. 1. Zamawiający przewuje możliwość zmiany wysokości wynagrodzenia określonego w § 4 ust. 1 Umowy w następujących przypadkach:.
Source: bip.malopolska.pl
Date Published: 8/16/2022
View: 3737
Załącznik-nr-7c-Wzór-umowy.pdf
e) po upływie roku obowiązywania umowy – może nastąpić waloryzacja … określonych w Komunikacie Prezesa GUS (tzw. wskaźnik inflacji) za rok ubiegły,.
Source: www.szpital-trzebnica.pl
Date Published: 6/3/2022
View: 2816
Jak skutecznie zabezpieczyć się przed inflacją? – Kancelarie RP
Jeśli w umowie zabraknie klauzuli waloryzacyjnej, kwota ustalona przy jej zawieraniu po kilku latach przestanie odpowiadać aktualnym …
Source: kancelarierp.pl
Date Published: 6/22/2021
View: 5179
wzór umowy – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
Waloryzacja wynagrodzenia. 1. Wynagrodzenie określone w § 7 może być waloryzowane raz w roku w miesiącu lutym o wskaźnik inflacji.
Source: bip.warszawa.wsa.gov.pl
Date Published: 7/27/2021
View: 320
Załącznik nr 5 do SWZ z dnia 06.04.2021 r. – Gov.pl
Załącznik nr 5 do SWZ z dnia 06.04.2021 r. wzór. UMOWA NR … … z uwzględnieniem, iż waloryzacja będzie obliczana na podstawie średniej …
Source: www.gov.pl
Date Published: 8/22/2021
View: 6088
WZÓR UMOWY DZIERśAWY LOKALU UśYTKOWEGO – Kielce
UMOWA (wzór). WZÓR UMOWY DZIERśAWY LOKALU UśYTKOWEGO zawarta w dniu . … miesiąc styczeń zostanie wystawiona wg poprzedniej stawki czynszu, a waloryzacja.
Source: www.filharmonia.kielce.pl
Date Published: 5/25/2021
View: 8269
Klauzula waloryzacyjna – dlaczego waloryzować świadczenie?
Pierwszym, najistotniejszym czynnikiem, który powinien nas skłonić do myślenia o waloryzacji cen jest zjawisko ekonomiczne inflacji.
Source: www.radca-prawny-czapczynski.pl
Date Published: 12/23/2021
View: 8569
주제와 관련된 이미지 klauzula waloryzacyjna inflacja wzór
주제와 관련된 더 많은 사진을 참조하십시오 Klauzula waluty i klauzula waloryzacyjna- jak zabezpieczyć się przez inflacją i zmianą cen.. 댓글에서 더 많은 관련 이미지를 보거나 필요한 경우 더 많은 관련 기사를 볼 수 있습니다.
주제에 대한 기사 평가 klauzula waloryzacyjna inflacja wzór
- Author: AJB Kancelaria Adwokatów i Radców prawnych Anna
- Views: 조회수 74회
- Likes: 좋아요 2개
- Date Published: 최초 공개: 2021. 8. 9.
- Video Url link: https://www.youtube.com/watch?v=tEzbG2-SibA
Jak napisać klauzulę Waloryzacyjną?
Banalnym przykładem może być klauzula, która będzie wskazywała, że: „ustalone wynagrodzenie będzie waloryzowane raz w roku o wartość wskaźnika inflacji, publikowanego zgodnie z art. 94 ust. 1 pkt 1 lit.
Jak zabezpieczyć umowę przed inflacją?
Skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami inflacji jest wprowadzenie do umowy klauzuli waloryzacyjnej, tj. postanowienia, za pomocą którego możemy uzależnić wysokość wynagrodzenia od pozaumownych mierników.
Jak obliczyć waloryzację wynagrodzenia?
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.
Jak podnieść czynsz o wskaźnik inflacji?
Waloryzacja nie dokonuje się automatycznie. Aby możliwe było wprowadzenie zmian w wysokości czynszu, z uwzględnieniem wskaźnika waloryzacyjnego, w umowie najmu konieczne jest zamieszczenie stosownej klauzuli o możliwości skorygowania czynszu najmu o inflację, czyli tzw. klauzuli waloryzacyjnej.
Czy można Waloryzowac czynsz wstecz?
Jeżeli zatem wynajmujący nie dokonuje waloryzacji czynszu, tj. nie korzysta ze swojego uprawnienia, nie ma możliwości dokonania waloryzacji stawki czynszu z mocą wsteczną. Oczywiście uprawnienie wynajmującego do waloryzacji stawki czynszu nie wygasa ani się nie przedawnia.
Czy waloryzacja wynagrodzenia jest obowiązkowa?
Wielu pracodawców w myśl rosnącej inflacji decyduje się na wprowadzenie podwyżki inflacyjnej, której zasady ujmowane są w wewnętrznym Regulaminie wynagrodzeń. Nie jest to obowiązkiem pracodawcy, a jedynie dobrowolną inicjatywą.
Na czym polega waloryzacja wynagrodzenia?
Klauzula waloryzacyjna to zapis umowny, który gwarantuje pracownikowi, że jego pensja będzie automatycznie podwyższana co pewien czas o ustalony przez strony wskaźnik waloryzacyjny (np. inflację w kraju).
Jak obliczyć waloryzację czynszu najmu?
I dodaje, że na taką waloryzację – zwykle dokonywaną w lutym – pozwala ustawa o ochronie praw lokatorów. Średnioroczny inflacyjny wskaźnik ogłasza w styczniu prezes GUS. Najnowszy wskaźnik wynosi 5,1%, co oznacza, że z taką podwyżką czynszu muszą się w tym roku liczyć najemcy długoterminowi.
Kiedy waloryzacja wynagrodzenia?
“Jeśli chodzi o wysokość minimalnego wynagrodzenia w przyszłym roku, musimy poczekać na jeszcze jeden wskaźnik do 11 maja i do 15 czerwca przedstawić Radzie Dialogu Społecznego. Jedno, co jest na dzisiaj pewne, to że waloryzacja będzie dwukrotnie w ciągu roku 2023” – powiedziała na antenie TVP Info szefowa MRiPS.
Czy wszystkie umowy powinny zawierać klauzulę zwiększającą wynagrodzenie Wykonawcy w przypadku zmiany minimalnego wynagrodzenia za pracę?
Zgodnie z art. 142 ust. 5 ustawy Pzp umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy zawiera postanowienia o zasadach wprowadzenia zmian wynagrodzenia wykonawcy w przypadku wzrostu minimalnego wynagrodzenia.
Czy podwyżka wymaga aneksu?
Źródłem zmian wysokości świadczenia pieniężnego nie jest zatem żaden aneks zmieniający umowę, lecz sama umowa jako taka, która zawiera w sobie mechanizm korekty nominalnej kwoty wynagrodzenia.
Jak waloryzować kwotę?
Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W tym przypadku waloryzacja ma charakter mieszany, tzn. cenowo-płacowy.
Co to znaczy waloryzacja?
Zwiększenie wartości pieniężnej świadczenia w celu utrzymania jego realnej wartości na niezmienionym poziomie.
Klauzula waloryzacyjna – kiedy i w jaki sposób ją stosować w umowach?
Klauzula waloryzacyjna – kiedy i w jaki sposób ją stosować w umowach?
10:05
Klauzula waloryzacyjna w umowach, to w tej chwili uzasadnione narzędzie przywrócenia stanu równowagi ekonomicznej między stronami umowy. Najbardziej typowe są klauzule waloryzacyjne na wypadek wysokiej inflacji lub wzrostu cen materiałów budowlanych, a obecnie mamy do czynienia zarówno z jednym, jak i drugim. Aby klauzula waloryzacyjna realizowała swoje cele, powinna być dopasowana do konkretnego kontraktu i konkretnej inwestycji. Czym jest klauzula waloryzacyjna? Wzór i przykłady zastosowania.
Spis treści
Utrzymanie ustalonego wynagrodzenia coraz trudniejsze
Zasadniczo celem inwestora jest, aby obiekt został zrealizowany w terminie, w stanie wolnym od wad, zgodnie z dokumentacją projektową. Utrzymanie wynagrodzenia wykonawcy na umówionym poziomie jest istotne z punktu widzenia inwestycji, ale nie powinno odbywać się za wszelką cenę. Wykonawcy, co naturalne, nie chcą dokładać do wykonywanych robót. Jeżeli koszty zmieniają się na tyle, że realizacja prac po umówionych cenach prowadziłaby do strat czy nawet upadłości wykonawcy, wówczas prędzej „zejdzie on z budowy”, licząc się z ewentualnym sporem o zapłatę wynagrodzenia za wykonane prace lub zapłatę kar umownych. W takiej sytuacji szanse na terminową realizację robót spadają do zera – trudno jest znaleźć wykonawcę na zastępstwo z dnia na dzień, a już na pewno nowy wykonawca nie zaakceptuje cen uzgodnionych przez strony na etapie przetargu lub negocjacji umowy.
Utrzymanie ceny jest trudne – wynagrodzenie ustalone kilka lub kilkanaście miesięcy wcześniej najprawdopodobniej nie jest już aktualne. Oczywiście roztropny inwestor jest zabezpieczony i najczęściej dysponuje gwarancją bankową lub ubezpieczeniową i/lub zatrzymaną kwotą wynagrodzenia, ale wysokość zabezpieczenia nie przekracza z reguły kwoty równej 10-20% wynagrodzenia. Do tego są kary umowne oraz roszczenia odszkodowawcze do potrącenia z wynagrodzenia pozostającego do wypłaty. Inwestor może także dochodzić rekompensaty dalszych szkód, np. związanych z nieterminowym uruchomieniem produkcji w budowanym zakładzie produkcyjnym, ale spory sądowe są długotrwałe i kosztowne, a do tego w skomplikowanych sprawach gospodarczych, wyroki sądu bywają trudne do przewidzenia, a niekiedy wręcz przypadkowe. Rozwiązaniem powyższych problemów może być klauzula waloryzacyjna.
Czym jest klauzula waloryzacyjna?
Klauzula waloryzacyjna to umowne postanowienie, przewidujące określenie wielkości świadczenia (np. kwoty wynagrodzenia) za pomocą innego niż pieniądz miernika wartości (lub zespołu takich mierników). Innym niż pieniądz miernikiem wartości może być np. cena metali szlachetnych (złota, srebra), wartość innej waluty niż waluta spełnienia świadczenia (kurs euro lub dolara) albo cena materiałów budowlanych lub roboczogodziny. Katalog potencjalnych mierników wartości jest otwarty – wynagrodzenie może być ustalane zarówno w odniesieniu do aktualnej wartości konkretnej kryptowaluty, jak i ceny tony pszenicy w skupie.
Innymi słowy, przy użyciu klauzuli waloryzacyjnej strony umowy mogą postanowić na przykład, że wynagrodzenie będzie stanowiło równowartość X (np. 10 milionów euro), według cen / kursu na dzień Y (np. datę dokonania odbioru końcowego robót) wypłaconą w polskich złotych.
Klauzula waloryzacyjna w kontrakcie budowlanym
W praktyce kontraktów budowlanych taka klauzula waloryzacyjna jak powyżej nie występują – potencjalne wahania mierników związane są ze zbyt dużym ryzykiem znacznego wzrostu lub spadku wartości wynagrodzenia, co skutkuje pokrzywdzeniem jednej ze stron, brakiem możliwości racjonalnego planowania budżetu itd. Wynagrodzenie wykonawców uzależnione jest bowiem od różnych czynników, w tym cen materiałów, energii, robocizny.
Dlatego też klauzule waloryzacyjne w kontraktach budowlanych przy wynagrodzeniach opartych o model ryczałtowy lub kosztorysowy konstruowane są tak, że umożliwiają zmianę wysokości wynagrodzenia umówionego na etapie przetargu, jeżeli wzrośnie cena określonego kosztu zawartego w wynagrodzeniu ryczałtowym lub którego cena została określona w kosztorysie. W konsekwencji, wynagrodzenie wykonawcy zmienia się wraz z wahaniami cen, ale nie jest on przez to ani wzbogacony, ani pokrzywdzony. Wykonawca wyjściowo może też teoretycznie zaproponować niższą cenę, bo nie musi uwzględniać w niej ryzyk związanych z ewentualnymi wzrostami cen czy wahaniami kursów.
Wzór klauzuli waloryzacyjnej
Nie istnieje uniwersalny wzór klauzuli waloryzacyjnej, ponieważ w zależności od inwestycji kluczowe mogą być inne koszty (p.. stal, drewno lub koszt paliwa). Przykładowo, podstawowa klauzula waloryzacyjna mogłaby wyglądać następująco:
Wynagrodzenie wykonawcy określone w § [_] niniejszej Umowy podlegać będzie podwyższeniu lub obniżeniu, jeżeli ceny materiałów budowlanych, wskazanych w załączniku nr [_] do umowy, na moment dokonania zakupu odpowiednio wzrosną lub spadną w danym kwartale roku kalendarzowego, średnio co najmniej o [_] % w stosunku do cen wskazanych kosztorysie stanowiącym załącznik do oferty.
W zależności od ustaleń biznesowych stron, zmiany mogą być dokonywane na bieżąco w ramach miesięcznych płatności przerobowych lub przy płatności ostatecznej, mogą też być dokonywane na bieżąco z wyprzedzeniem, co do materiałów jeszcze niezakupionych. Zmiana ceny materiałów może wpływać na wynagrodzenie 1:1 lub po przekroczeniu określonego poziomu (np. wzrost powyżej 3%). Warto też określić, czy zmiana dokonuje się automatycznie, czy też w drodze aneksu. Możliwości jest wiele, stąd też, aby klauzula waloryzacyjna realizowała swoje cele, powinna zostać dopasowana do konkretnego kontraktu i konkretnej inwestycji.
Klauzula waloryzacyjna w zamówieniach publicznych jest obowiązkowa. Inwestorzy kontraktujący roboty budowlane w reżimie zamówień publicznych nie mają wyboru – art. 439 nowego PZP wymaga, aby umowa, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy, zawierała postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Kiedy jeszcze klauzula waloryzacyjna? Pomocny FIDIC
Najbardziej typowe są klauzule waloryzacyjne na wypadek wysokiej inflacji lub wzrostu cen materiałów budowlanych. Przygotowując klauzulę waloryzacyjną, można uwzględnić również inne czynniki. Przykładem mogą być zasady FIDIC, przewidujące korekty wynagrodzenia, np. w razie zmiany przepisów prawnych, zmiany oficjalnej wykładni przepisów prawa (sądowej i rządowej), zmiany pozwoleń i licencji, które zostały opublikowane po dacie odniesienia czy korekty kwot należnych wykonawcy na podstawie kolejnych przejściowych świadectw płatności, w zależności od wzrostów lub spadków kosztów robocizny, dóbr i innych nakładów, określonych w wykazie indeksacji.
Klauzula waloryzacyjna w realizowanej już umowie
Dla wykonawców, którzy negocjują kontrakt poza zamówieniami publicznymi, wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej do kontraktu zawieranego w 2022 roku stanowi nierzadko warunek konieczny zawarcia umowy. Nawet niezależnie od wybuchu wojny, ceny większości materiałów stale rosną. Do tego dochodzi wysoka inflacja powodująca m.in. presję na podwyżki wynagrodzeń oraz rosnące ceny energii.
Jeżeli wykonawca domaga się od inwestora wprowadzenia klauzuli waloryzacyjnej do kontraktu, w którym wcześniej takiej klauzuli nie było, jedyną możliwością jest zawarcie aneksu. Inwestor nie ma obowiązku zawarcia aneksu, ale wykonawcy traktują waloryzację lub zmianę modelu wynagrodzenia z ryczałtowego na kosztorysowy, jako kartę przetargową, np. w razie konieczności powierzenia im robót dodatkowych przez inwestora. Wykorzystując potrzebę inwestora, wykonawca może wynegocjować dla siebie bardzo korzystne warunki podwyższenia wynagrodzenia. Zatem kontraktowe ujęcie waloryzacji jest korzystne także dla inwestora. W jaki sposób?
Waloryzacja może być korzystna dla inwestora
Dzięki stosownej klauzuli, waloryzacja otrzymuje formalne ramy i odbywa się w (mniej lub bardziej skomplikowanej) procedurze, co porządkuje zgłaszanie i rozpatrywanie roszczeń. Zamiast sporów, których eskalacja może w ostateczności doprowadzić do przerwania realizacji robót, mamy dialog ujęty w proceduralne ramy, co korzystnie wpływa na rytm i terminowość realizacji robót. Procedura w ramach waloryzacji kontraktowej nie powinna być zbyt skomplikowana – przede wszystkim powinna być funkcjonalna. Zasady waloryzacji mogą być zaprojektowane bezpiecznie dla inwestora, w oparciu o kluczowe dla niego kwestie.
Dzięki temu wykonawca nie kieruje roszczeń „na oślep” lub „na zapas”, a inwestor może łatwo odrzucić niezasadne lub spóźnione roszczenia. Sam mechanizm waloryzacji może być ujęty różnie, ważne jest jednak, żeby zostały wskazane obiektywne i weryfikowalne podstawy jego zastosowania oraz formuły zmiany wysokości wynagrodzenia (zamiast opisowej, bardziej czytelne i łatwiejsze do stosowania może być ujęcie mechanizmu w formie wzoru matematycznego).
Kto decyduje o zasadności roszczeń?
Umowa może przewidywać, że o zasadności roszczeń będzie rozstrzygać inwestor, inżynier kontraktu, przedstawiciel inwestora, a w razie braku zgody co do zasadności waloryzacji np. bezstronny specjalista. W przypadku sporu związanego z waloryzacją i zasadami jej stosowania stronom pomoże sędzia lub arbiter.
Co zamiast waloryzacji?
Alternatywę dla waloryzacji stanowić mogą np. zaliczki lub nagrody dla wykonawcy. Zaliczki pomogą wykonawcy zakontraktować dostawy materiałów już na początkowym etapie realizacji robót i dzięki temu ograniczyć ryzyko gwałtownych wzrostów cen. Ryczałtowe wynagrodzenie może zostać podwyższone za zgodą stron umowy w każdym czasie aneksem o konkretną kwotę, np. ustaloną podczas negocjacji aneksu, w zamian za przyjęcie przez wykonawcę robót dodatkowych. Realizuje to cele wykonawcy – otrzyma on adekwatne do bieżących cen wynagrodzenie, ale zabezpiecza też cele inwestora – pomimo przyznania danej kwoty, wykonawca dalej nie ma narzędzi do dalszego podwyższenia wynagrodzenia. Jeżeli kontrakt dotyczy skomplikowanych i wieloetapowych inwestycji, przyznanie określonego bonusu pieniężnego do wynagrodzenia, może być uzależnione np. od osiągnięcia jednego z kamieni milowych w terminie (motywacja do nadgonienia opóźnienia) albo jeszcze przed terminem wynikającym z harmonogramu (premia za realizację etapu lub całej inwestycji przed terminem).
Argument siły wyższej
Co ma zrobić inwestor, jeżeli uważa, że nie ma podstaw ani do waloryzacji, ani do przyznawania jakichkolwiek dodatkowych kwot wynagrodzenia, a wykonawca kieruje do niego roszczenia uzasadnione zaistnieniem siły wyższej lub nadzwyczajnej zmiany stosunków w związku z COVID-19 lub wybuchem wojny?
Po pierwsze, inwestor powinien mieć świadomość, że zasadniczo siła wyższa nie uzasadnia roszczeń o podwyższenie wynagrodzenia ryczałtowego za roboty budowlane.
Po drugie, o ile wiosną 2020 roku wybuch pandemii był powszechnie uważany za zdarzenie o cechach siły wyższej, to w 2022 roku takie samo zakwalifikowanie kolejnej fali pandemii nie jest już oczywiste. To samo dotyczy roszczeń związanych z nadzwyczajną zmianą stosunków gospodarczych. Wybuch pandemii w 2020 roku i eksplozja cen w 2021 roku mogłyby uzasadniać zastosowanie klauzuli rebus sic stantibius, w związku z nadzwyczajną zmianą stosunków (o ile jej zastosowania nie wyłącza umowa). Obecnie pandemia (i częściowo przez nią spowodowane skokowe wzrosty cen) nie mają charakteru nadzwyczajnego – zakorzeniły się w realiach gospodarczych na dobre, a strony, układając treść kontraktu, powinny brać pod uwagę zarówno kolejne fale zachorowań, jak i możliwość radykalnych podwyżek cen materiałów lub kosztów robót.
Odmiennie należy oceniać wpływ konfliktu na Ukrainie na polską gospodarkę. Eksperci niemal jednogłośnie uznali konflikt i jego konsekwencje gospodarcze za zjawisko mające znamiona siły wyższej. Nie budzi także wątpliwości, że to w jaki sposób rosyjska inwazja na Ukrainę wpływa na polską branżę budowlaną, może w niektórych przypadkach zostać uznane za nadzwyczajną zmianę stosunków, co potencjalnie otwiera wykonawcom drogę do formułowania roszczeń o podwyższenie wynagrodzeń, o ile będą oni w stanie wykazać nadzwyczajny charakter podwyżek cen. Biorąc pod uwagę szczególną, bezprecedensową w polskiej historii najnowszej sytuację, trudno jest przewidzieć, w jaki sposób ewentualne roszczenia wykonawców będą oceniane przez sądy orzekające w konkretnych sprawach.
W obliczu zmieniającej się z dnia na dzień sytuacji gospodarczej, strony kontraktów powinny dążyć i z całą pewnością będą dążyć, do zapewnienia sobie możliwie najszerszej elastyczności, a co za tym idzie również bezpieczeństwa, w tym także na wypadek zmaterializowania się zagrożeń, których wcześniej sobie nawet nie wyobrażały.
Klauzula waloryzacyjna – dlaczego waloryzować świadczenie?
Pierwsze pytanie, na które należy odpowiedzieć, to: po co w ogóle myśleć o waloryzacji i kiedy może się ona przydać? Odpowiedź jest pozornie bardzo prosta – w każdej sytuacji, gdy wchodzimy z innym podmiotem w relację, która:
po pierwsze: jest rozciągnięta w czasie,
po wtóre zaś: gdy w owym czasie zachodzi ryzyko, że umownie ustalone wartości świadczeń ulegną niekorzystnej zmianie.
Przyczyny stosowania waloryzacji można podzielić (w maksymalnym uproszczeniu) na dwie poniższe grupy.
1. Inflacja
Pierwszym, najistotniejszym czynnikiem, który powinien nas skłonić do myślenia o waloryzacji cen jest zjawisko ekonomiczne inflacji. Warto przy tym pamiętać, że inflacja to nie tylko wskaźnik podawany przez GUS, jako tzw. „wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych”. Wiele jest metod wyliczania inflacji oraz wiele jest podmiotów, które ją wyliczają. Nie musi to oznaczać, że jedne są prawidłowe, a inne błędne. Inflacja zależy bowiem od tzw. koszyka inflacji, a więc tego, jakie produkty porównujemy. Przykładowo: względnie optymistyczne wyliczenia GUS (choć obecnie nawet GUS pokazuje znaczną inflację: trzeci kwartał 2019 r. to inflacja 2,2% względem grudnia 2018 r.) nie pokrywają się z danymi szacowanymi przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy; ten bowiem (traktujący złotówkę nieco globalniej) wskazuje, że spadek jej siły nabywczej może od przyszłego roku sięgnąć nawet 3,5%.
Jedno jest pewne – dla przedsiębiorców działających w Polsce inflacja powoli zacznie stawać się problemem. Oczywiście zainteresować się nią powinni także przedsiębiorcy działający za granicą i posługujący się obcymi walutami – może ona bowiem występować także na interesujących ich rynkach.
Z kolei o wadze problemu niech świadczy poniższy przykład:
Wyobraźmy sobie przedsiębiorcę, który 1 stycznia 2019 r. zobowiązał się do świadczenia usługi za 2000 zł miesięcznie i który nie przemyślał klauzuli waloryzacyjnej swojego wynagrodzenia. Przyjmijmy założenie, że 1 stycznia 2019 r. właśnie 2000 zł kosztował wymarzony komplet opon do samochodu, którym jeździ przedsiębiorca. Sprawdźmy jednak, jak realnie spadnie siła nabywcza tej kwoty, założeniu poziomu inflacji wynoszącego 3%. Pamiętać przy tym należy, że inflacja to nie „zwykłe 3%”, a procent składany z każdego roku, jak w poniższym przykładzie.
Rok Cena towaru na początku okresu Procent inflacji Cena towaru na końcu okresu 2019 2000 zł 3% = 60 zł 2000 + 3% = 2060 zł 2020 2060 zł 3% = 61,8 2060 zł + 3% = 2121,80 zł 2021 2121,80 zł 3% = 63,65 zł 2121,80 zł + 3% = 2185,45 zł 2022 2185,45 zł
Powyższy przykład pokazuje, że przedsiębiorca – świadcząc identyczną usługę – na początku 2019 r. wymieniając opony w swoim aucie był w stanie w całości zapłacić za nie z wynagrodzenia za tę usługę. Jednak już 4 lata później (gdy wypadałoby wymienić opony ponownie) wynagrodzenie za tę samą przecież usługę już nie wystarczy. Przedsiębiorca będzie musiał dopłacić jeszcze 185,45 zł. Oznacza to, że względem 1 stycznia 2019 r. cena opon podrożała o składany procent wynoszący 9,2725%. Cena usługi przedsiębiorcy zaś nie wzrosła, gdyż nie zainteresował się klauzulą waloryzacyjną.
Fakt występowania inflacji pokazuje, że z całą pewnością waloryzacja powinna dotyczyć takich przedsiębiorców, jak: wynajmujący i wydzierżawiający rzeczy na dłuższy okres (np. wynajmowanie lokalu użytkowego, hali produkcyjnej, oddawanie pojazdu w najem długoterminowy itp.), świadczący usługi za stałą cenę lub abonament itp.
2. Pozainflacyjne zmiany cen
Zakończenie tematu waloryzacji na inflacji nie byłoby jednak właściwe. Nawet jeśli stwierdzimy, że otacza nas świat cieszący się optymistycznym wskaźnikiem cen towarów i usług, to marnym pocieszeniem dla przedsiębiorcy mającego zarezerwowany 1 milion złotych na materiały budowlane będzie informacja o niewielkim wzroście cen pieczywa, jeżeli cement podrożeje o 20%.
W praktyce oznacza to często, że warto posługiwać się nie tylko pojęciem inflacji (jako pojęciem spadku siły nabywczej pieniądza w ogóle), ale warto „przybliżyć” je do naszych bieżących spraw. Nierzadko nie wystarczy przewidywanie, że sama złotówka czy inna waluta straci na wartości.
Przykłady mogą być bardzo różne: może chodzić o umowy, które ze względu na długi okres realizacji są mocno zależne od wahania cen rynkowych surowców i materiałów (coraz częściej radykalne wahania cen materiałów budowlanych „przewracają” inwestycje budowlane, których realizacja staje się dla wykonawców nieopłacalna), podrożeć w sposób niespodziewany może także nawet praca konkretnego pracownika (co jest tematem niezwykle istotnym, gdy chodzi o zapowiedzi radykalnego wzrostu wynagrodzeń minimalnych, które na dziś nie ma pokrycia w wypracowywanym PKB). Może też jednak chodzić o nawet obiektywnie krótkie kontrakty (np. trwający miesiąc import), ale zależne np. od bardzo zmiennych czynników finansowych (np. nieprzewidywalna polityka ceł kraju eksportera lub importera) czy innych warunków zewnętrznych (np. kontraktacja płodów rolnych, których cena może być zależna od pogody).
Co to jest klauzula waloryzacyjna?
Klauzula waloryzacyjna to – w najprostszym ujęciu – postanowienie umowne, które pozwala „zaktualizować” wysokość umówionego świadczenia. W polskim prawie można znaleźć kilka sporadycznych przypadków waloryzacji, które istnieją z mocy prawa (np. wyjątkowe podwyższenie wynagrodzenia w umowie o dzieło). Co do zasady jednak waloryzacja wymaga uregulowania umownego, gdyż najczęściej w ogóle nie jest przewidziana dla danego typu umowy, a nawet jeżeli, to warto dostosować ją do potrzeb konkretnej relacji.
Klauzula waloryzacyjna pozwala więc jednostronnie zmienić wartość (cenę) swojego świadczenia z odwołaniem się do obiektywnych, mierzalnych i weryfikowalnych czynników. Klauzula taka musi zawierać najistotniejsze element, jakim jest: wskaźnik waloryzacji oraz czas dokonywania waloryzacji.
Wskaźniki waloryzacji mogą być różne, przykładowo:
wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych,
wysokość minimalnego wynagrodzenia,
wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku,
wskaźnik cen konsumpcyjnych nośników energii w poprzednim roku kalendarzowym.
Różne mogą być okresy waloryzowania (co rok, co miesiąc, gdy wskaźnik przekroczy określoną wartość etc.).
Banalnym przykładem może być klauzula, która będzie wskazywała, że: „ustalone wynagrodzenie będzie waloryzowane raz w roku o wartość wskaźnika inflacji, publikowanego zgodnie z art. 94 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 i 2245 oraz z 2019 r. poz. 39). Waloryzacja następuje przez powiadomienie drugiej Strony i nie wymaga zmiany umowy. Zwaloryzowana stawka wynagrodzenia znajduje zastosowanie począwszy od kolejnego miesiąca kalendarzowego, następującego po otrzymaniu powiadomienia przez drugą Stronę”.
Przykład powyższy może obrazować budowę klauzuli waloryzacyjnej, która – co oczywiste – nie ma charakteru uniwersalnego, a jedynie poglądowy.
Kto powinien korzystać z klauzul waloryzacyjnych?
Jak pokazują powyższe przykłady – o klauzulach waloryzacyjnych powinien myśleć przede wszystkim każdy przedsiębiorca, który wchodzi w relacje rozciągnięte w czasie. Wprawdzie mniej będą interesowały one sprzedawcę detalicznego, który może co dzień zmienić ceny w swoim sklepie, ale zapewne zainteresują one hurtownika, który zawiera ze stałym gronem odbiorców umowy ramowe z wiążącymi cennikami, a najistotniejsze powinny być dla dostawców i usługodawców, którzy bądź to zawierają kontrakty na dłuższy okres (np. trzyletni kontrakt na obsługę serwisową, wynajmujących i wydzierżawiających nieruchomości lub inne środki trwałe, udzielają licencji lub dostarczają usługi abonamentowe); waloryzacja będzie też ważna dla przedsiębiorców którzy zawierają nawet obiektywnie krótki kontrakt, ale obarczony dużym ryzykiem zmiany warunków ekonomicznych (cła, ceny surowców, koszty transportu, koszty pracy, ryzyko zmiany podatków itp.).
Warto pamiętać, że Kodeks cywilny przewiduje w art. 3581 generalną zasadę nominalizmu, zgodną z założeniem pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać (oznacza to, że świadczenie ma być spełnione w takiej wysokości, jaką umówiono). Odstępstwo od tej zasady może nastąpić tylko wyjątkowo (zgodnie z art. 3581 § 3: „w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie”; oznacza to, że inflacja musiałaby być naprawdę znaczna – jak choćby na początku lat ’90 – aby móc w ogóle rozważać zastosowanie tego przepisu).
Niezwykle istotne jest jednak postanowienie art. 3581 § 4, który wprost wyłącza możliwość wystąpienia o sądową waloryzację dla przedsiębiorcy (waloryzacja sądowa jest bowiem przywilejem podmiotu niebędącego profesjonalistą). Wniosek jest więc prosty: aby waloryzować swoje świadczenie przedsiębiorca musi zadbać o klauzulę waloryzacyjną. W przeciwnym wypadku pozostanie mu rozwiązanie łączącej go umowy, gdy stanie się ona nieopłacalna i zaproponowanie nowych warunków. Tu jednak nigdy nie ma gwarancji, że zostaną one zaakceptowane i że nie skończy się ono trwałym odejściem kontrahenta z naszej relacji – wypowiadając umowę ze względu na chęć aktualizacji swoich cen łatwo bowiem przysłowiowo „wylać dziecko z kąpielą”.
Klauzula waloryzacyjna pozwala natomiast na utrzymanie całego stosunku prawnego ze zmianą tylko wysokości jednego ze świadczeń. W takim wypadku przedsiębiorca wyłącznie informuje kontrahenta o zmianie wysokości należnego świadczenia, a umowa trwa nadal. To druga strona musi ewentualnie rozważyć jej wypowiedzenie, co będzie już znacznie trudniejsze.
Jak budować klauzule waloryzacyjne?
Budowa klauzuli waloryzacyjnej oznacza stworzenie przejrzystego mechanizmu aktualizacji ceny. Nigdy nie jest to jednak łatwe. Szczególnie gdy chodzi o waloryzację zależną od czynników innych, niż generalnie rozumiana inflacja – niezbędne jest bowiem mądre wybranie takich czynników, bezsporne odwołanie się do nich i umożliwienie drugiej stronie obiektywnej weryfikacji wystąpienia przesłanek waloryzacji. W dobrym tonie biznesowym będzie także wyznaczenie terminów, kiedy waloryzacja może następować. Z drugiej strony możemy spotkać się ze stanowiskiem kontrahenta, który będzie chciał naszą klauzulę usztywniać (np. przez maksymalną wysokość waloryzacji w ciągu roku).
Także – teoretycznie dużo prostsza – waloryzacja o wskaźnik inflacji powinna odwoływać się do właściwego czynnika (raczej nie wystarczy odwołanie się tak po prostu do „inflacji”; jak wskazano: podmiotów ją wyliczających i sposobów jej liczenia jest bardzo wiele, por. wyjaśnienie o koszyku inflacji) i umożliwiać jej obiektywne weryfikowanie. Naczelną zasadą przy budowaniu takich klauzul powinno więc być uczciwe uprzedzenie naszego kontrahenta już w treści umowy, że zamierzamy waloryzować wartość naszego świadczenia i wskazanie już przy jej negocjowaniu – według jakich kryteriów będzie to następowało. Nie jest bowiem żadnym sukcesem wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej, która tylko przysporzy nam sporów i doprowadzi nas do wątpliwego sporu sądowego i utraty kontrahenta. Sukcesem jest zaś stworzenie takiego mechanizmu, który obu stronom da pewność, co do czynników które mogą mieć wpływ na zmianę wartości świadczenia i które dzięki temu nie będą zarzewiem sporu.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w skonstruowaniu i we wprowadzeniu klauzul waloryzacyjnych do stosowanych przez siebie kontraktów, eksperci naszej Kancelarii pomogą w ich stworzeniu i dostosowaniu do Państwa potrzeb.
Jak skutecznie zabezpieczyć się przed inflacją?
Jeśli w umowie zabraknie klauzuli waloryzacyjnej, kwota ustalona przy jej zawieraniu po kilku latach przestanie odpowiadać aktualnym warunkom i sytuacji cenowej na rynku. W przypadku szybkiego wzrostu inflacji, różnica ta może być odczuwalna już po kilu miesiącach.
Pędząca inflacja coraz częściej daje się we znaki w codziennym życiu. Rosnące ceny towarów, odczuwalne już przez konsumentów przy zwykłych zakupach, mogą okazać się kluczowe w skutkach dla przedsiębiorców w toku ich działalności. Spadek siły nabywczej pieniądza może w takim wypadku oznaczać, że realizacja zobowiązań umownych przy określonych wcześniej wynagrodzeniach przestaje być opłacalna. Taka sytuacja rodzi zatem konieczność zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami inflacji. W tym zakresie warto skorzystać z przewidzianych przez prawo możliwości waloryzacji wysokości umówionego świadczenia pieniężnego. Prawo traktuje inflację nie tylko jako prosty proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego zmianę siły nabywczej pieniądza (inflację/deflację) należy określać szeroko, biorąc pod uwagę „sytuację na rynku określonych dóbr materialnych, które zawsze przedstawiają określoną wartość realną” oraz „wyobrażenie stron o sile nabywczej sumy będącej przedmiotem zobowiązania, które to w razie zachwiania się relacji pomiędzy rzeczywistą i wartością pieniądza a jego wartością nominalną musi stanowić punkt wyjścia dla rozważań nad przywróceniem równowagi pomiędzy ilością wchodzących w rachubę nominałów pieniężnych a tym, co w danym momencie rzeczywiście można za nie nabyć” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 17 czerwca 2015 r., I CSK 586/14).
– Kiedy należy pomyśleć o waloryzacji umownego świadczenia pieniężnego?
O kwestii wpływu inflacji na świadczenia pieniężne i tym samym opłacalności biznesowego przedsięwzięcia należy pomyśleć już na etapie zawierania umowy. Szczególnie przed taką, której przedmiotem jest jakakolwiek usługa rozciągnięta w dłuższym okresie. To właśnie upływający czas i związany z nim wzrost cen będzie przede wszystkim działać na niekorzyść umówionego wynagrodzenia jeśli zostało ono określone w umowie kwotowo. Brak jego waloryzacji oznacza bowiem, że kwota ustalona przy zawieraniu umowy po kilku latach przestaje odpowiadać aktualnym warunkom i sytuacji cenowej na rynku. W przypadku szybkiego wzrostu inflacji różnica ta może być wyczuwalna już po kilku miesiącach, a nawet tygodniach. Może to mieć zatem istotne znaczenie dla uprawnionego do takiego świadczenia.
– Jak waloryzować wynagrodzenie określone w umowie?
Skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami inflacji jest wprowadzenie do umowy klauzuli waloryzacyjnej, tj. postanowienia, za pomocą którego możemy uzależnić wysokość wynagrodzenia od pozaumownych mierników. Możliwość jej zastosowania wynika z art. 3581 § 2 Kodeksu cywilnego, który stwierdza, że strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Wybór wskazanego miernika wartości jest bardzo szeroki, gdyż strony ustalając treść zawieranej umowy mogą dowolnie dobrać od czego chcą uzależnić wysokość wynagrodzenia, o ile wybrany przez nie miernik jest obiektywny. Do najpowszechniej stosowanych w umowach mierników należą klauzule uzależniające świadczenie pieniężne od kursu obcej waluty, średniego wynagrodzenia w danym roku, rynkowej ceny jakiegoś towaru bądź klauzule, które jako miernik wartości wprowadzą na przykład właśnie inflację.
– W jakim celu wprowadza się do umowy klauzulę waloryzacyjną?
Celem wprowadzenia klauzuli waloryzacyjnej do umowy jest zapewnienie wzrostu wysokości świadczenia pieniężnego w zależności od zmian określonego w niej miernika. Dzięki takiemu postanowieniu wysokość świadczenia rośnie automatycznie i nie wymaga dalszych negocjacji pomiędzy stronami. Pozwala zatem zabezpieczyć interes strony mającej otrzymać to świadczenie w przypadku wzrostu ceny towarów czy innych zmian w sytuacji cenowej na rynku. Dzięki takim postanowieniom nie musi ona obawiać się, że umówione świadczenie w momencie jego zapłaty nie będzie odpowiadało jego wartości z chwili zawierania umowy.
– Jak skonstruować klauzulę waloryzacyjną?
Klauzula waloryzacyjna spełni swoje zadanie i zabezpieczy wierzyciela świadczenia pieniężnego przed spadkiem wartości pieniądza, jeśli zostanie odpowiednio skonstruowana.
Kluczową rolę odgrywa precyzyjne wskazanie miernika, według którego będzie się dokonywała waloryzacja. Dla kwestii inflacyjnych w walucie polskiej będzie to najpewniej wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych podawany przez Główny Urząd Statystyczny, lecz możliwe jest także sięgnięcie do innych danych, jak choćby tych publikowanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy inne instytucje. Na pewno ważne jest także dokładne określenie gdzie i w jaki sposób publikowane są dane dotyczące wybranego miernika. Klauzula waloryzacyjna powinna określać również, kiedy będzie następowała waloryzacja i jakiego okresu będzie ona dotyczyć. Dobrą praktyką jest także klarowne określenie w jaki sposób waloryzacja będzie dokonywana – czy automatycznie po spełnieniu warunków w umowie, czy będzie do tego służyć oświadczenie wystawiane przez wierzyciela i przekazywane dłużnikowi. Za błędnie skonstruowaną klauzulę waloryzacyjną należy m.in. uznać taką, w której wskazano miernik, który nie jest miernikiem obiektywnym (np. jednostronne oświadczenie jednej ze stron umowy na podstawie dokonanych przez nią zakupów towarów niezbędnych do realizacji umowy), czy w której w ogóle pominięto taki miernik.
PRZYKŁAD
Korzystając ze wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych GUS, należy wskazać czy to wskaźnik roczny, kwartalny lub miesięczny i kiedy będzie następowała waloryzacja.
– Czy można dodać klauzulę waloryzacyjną do zawartej już umowy?
Warto jak najdokładniej określić klauzulę waloryzacyjną w umowie i nie uzależniać jej wykonania od dalszych ustaleń między stronami. Strona zobowiązana do świadczenia pieniężnego może być z natury rzeczy zainteresowana tym, by świadczenie nie zostało waloryzowane i w konsekwencji – jej zobowiązanie pieniężne nie zostało powiększone. Należy przypuszczać zatem, że nie będzie ona skłonna do regulowania tego już po zawarciu umowy. Tym bardziej istotne, by właściwie zorganizować tę kwestię przed jej podpisaniem.
W przypadku, gdy w umowie brakuje klauzuli waloryzacyjnej można spróbować dodać ją poprzez wypracowanie porozumienia, a następnie aneksowanie danej umowy. Należy jednak pamiętać, że takie działanie wymaga negocjacji z drugą stroną, co może nie być proste, szczególnie biorąc pod uwagę, że dla jednej ze stron oznaczać to będzie wzrost kosztów.
– Przy jakich umowach najczęściej stosuje się waloryzację wynagrodzenia?
Do najczęstszych przypadków, w których warto zastosować klauzulę waloryzacyjną należą umowy długoterminowe albo podpisywane z dużym wyprzedzeniem, np. umowy o dzieło, klasyczne umowy o roboty budowlane, umowy na usługi zawarte na czas nieokreślony z ryczałtowym wynagrodzeniem, ale także… umowy organizacji przyjęcia weselnego. Ciekawym przykładem są umowy najmu, w których podwyższenie czynszu może nastąpić niezależnie od klauzuli waloryzacyjnej, a w oparciu o jednostronne uprawnienie wynajmującego lokal (warunki tego działania określa art. 6851 Kodeksu cywilnego, przy czym istnieje prawna możliwość zakwestionowania takiej podwyżki). W tym przypadku dodatkowa klauzula waloryzacyjna umieszczona w umowie pozwoli to uprawnienie wynajmującego odpowiednio zmodyfikować, czy też ograniczyć.
Z uwagi na zachodzące różnice czasowe pomiędzy terminem zawarcia umowy, a terminem jej realizacji i płatności, sytuacja cenowa na rynku może odpowiednio zmienić się, wpływając na opłacalność całej transakcji. Warto pamiętać w tym przypadku, że klauzula waloryzacyjna musi zawierać wszystkie aspekty, które chcemy uwzględnić przy waloryzacji. Nie tylko sama inflacja może spowodować jej konieczność. Istotnym składnikiem ustalania ceny mogą okazać się także koszty zatrudnienia pracownika. Wzrost płacy minimalnej będzie oznaczał wzrost tych kosztów i tym samym uzasadniał wprowadzenie do klauzuli waloryzacyjnej dodatkowego miernika, jakim właśnie będzie wynagrodzenie minimalne za pracę.
– Czy stosowanie klauzuli waloryzacyjnej zawsze jest dobrowolne?
W niektórych umowach zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej może być obligatoryjne, jak w tych o zamówienie publiczne. W umowach, których przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, istnieje obowiązek zawarcia postanowienia dotyczącego zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439 § 1 Prawa zamówień publicznych). Znaleźć możemy tam również przykład tzw. waloryzacji automatycznej, która powoduje zmianę wysokości wynagrodzenia w przypadku zmiany m.in. stawki podatku VAT, wysokości minimalnego wynagrodzenia, zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, czy też jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę (art. 436 pkt 4) lit. b) Prawa zamówień publicznych).
– O czym należy pamiętać przy współpracy z konsumentem?
Przy współpracy z konsumentami należy zachować dodatkową ostrożność. Samo opracowanie prawidłowej klauzuli waloryzacyjnej i umieszczenie jej w umowie może okazać się niewystarczające, bowiem należy uwzględnić tutaj pozycję lub perspektywę konsumentów, których dotyczą odnośne warunki. Nie można w tym aspekcie pominąć nakazu rzetelnego i wyczerpującego poinformowania o faktycznych cechach oferowanego produktu, a co istotne – należy go zrealizować w fazie przedkontraktowej, czyli zanim dojdzie do podpisania umowy. Biorąc pod uwagę, że przekaz kierowany do konsumenta musi być jasny i zrozumiały, to podanie informacji powinno nastąpić w postaci podwójnej: poprzez wskazanie ryzyka związanego z waloryzacją oraz konkretnych przykładowych kwot, mających na celu unaocznienie możliwych skutków. Jak podkreśla się w orzecznictwie sądów krajowych i unijnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18, Trybunał Sprawiedliwości UE sprawa C-186/16 Andriciuc, pkt 44 i 45; sprawa C-26/13 Kásler i Káslerné Rábai, pkt 71 i 72), wymóg przejrzystości nie może zostać zawężony do zrozumiałości pod względem formalnym i gramatycznym oraz oznacza, że konsumenci muszą mieć możliwość oceny konsekwencji ekonomicznych klauzuli waloryzacyjnej.
– Czy można waloryzować wynagrodzenie bez klauzuli waloryzacyjnej?
Co zrobić w sytuacji, gdy „mleko się rozlało” i w zawartej umowie nie ma klauzuli waloryzacyjnej, druga strona nie zgadza się na aneks, a z uwagi na wzrost cen towarów zrealizowanie usługi przestało być opłacalne? Prawo przewiduje w takim wypadku możliwość zwrócenia się do sądu. Zgodnie z art. 3581 § 3 Kodeksu cywilnego, w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Od skorzystania z tego uprawnienia wyłączone są jednak osoby prowadzące przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie to pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa (art. 3581 § 4 Kodeksu cywilnego). Należy zatem uznać, że jest to opcja przede wszystkim do skorzystania dla konsumentów, choć warto zauważyć, że przepis wyłącza osoby prowadzące przedsiębiorstwo, a nie przedsiębiorców, co może mieć znaczenie dla osób wykonujących wolny zawód w formie działalności gospodarczej. Wyłączenie to jest jasną wskazówką, że przedsiębiorca musi zadbać o zawarcie klauzuli waloryzacyjnej w umowie, gdyż ochrona sądowa w tej kwestii przysługuje głównie konsumentom.
Możliwe rozwiązanie pojawia się także w przypadku umowy o dzieło, w której ustalono ryczałtowe wynagrodzenie. Art. 632 § 2 Kodeksu cywilnego przewiduje sądowne podwyższenie ryczałtu lub rozwiązanie umowy, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.
– Czy osoba prowadząca przedsiębiorstwo może domagać się sądowej waloryzacji świadczenia?
Osoby prowadzące przedsiębiorstwo również mogą spróbować sądownie waloryzować świadczenie. Jak wskazuje art. 3571 Kodeksu cywilnego, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy (klauzula rebus sic stantibus). Podciągnięcie inflacji do nadzwyczajnej zmiany stosunków, której strony nie przewidywały przy zawieraniu umowy może być problematyczne, lecz w sytuacji nieopłacalności spełnienia świadczenia przy braku waloryzacji wynagrodzenia za nie może okazać się jedyną opcją pozwalającą przedsiębiorcy na zmianę treści zobowiązania bez poniesienia szkody.
Niezbędne elementy
Prawidłowo skonstruowana klauzula waloryzacyjna powinna wskazywać:
– miernik, od którego uzależniona będzie waloryzacja świadczenia pieniężnego;
– miejsce i sposób publikacji wybranego miernika;
– kiedy będzie dokonywana waloryzacja umówionego świadczenia;
– okres, jakiego będzie dotyczyć waloryzacja;
– sposób dokonywania waloryzacji.
Zdaniem autorów
Roksana Lejpamer, senior associate w Kancelarii SQUARE Tax & Legal
Dawid Feliszek, associate w Kancelarii SQUARE Tax & Legal
Inflacja w Polsce staje się coraz poważniejszym problemem dla osób prowadzących tu działalność gospodarczą. Nie oznacza to jednak, że zabezpiecza przed nią prowadzenie działalności za granicą i posługiwanie się inną walutą – wszak także na innych rynkach sytuacja cenowa może szybko się zmieniać. Wprowadzenie do umowy odpowiednich klauzul waloryzacyjnych, w szczególności przy umowach dotyczących usług stałych lub świadczonych przez dłuższy okres, jest konieczne do właściwego zadbania o własny interes w świetle zmieniającej się na rynku sytuacji pieniężnej, uzależnionej od inflacji i innych pozaumownych czynników, których wpływ na stosunek zobowiązaniowy jest trudny do przecenienia. Nie ulega zatem wątpliwości, że zadbanie o właściwą waloryzację świadczeń pieniężnych stanowi część odpowiedzialnego prowadzenia biznesu uwzględniającego szeroką perspektywę, ale również wychodzi naprzeciw interesowi kontrahenta, którego uprzedza się w ten sposób, że wartość kontraktu może się zmienić. Dlatego już na etapie jego zawierania ustalamy kryteria waloryzacji tej wartości. W skomplikowanych przypadkach wartym rozważenia rozwiązaniem jest skorzystanie ze wsparcia prawnego na etapie zawierania umowy. Błędne skonstruowanie klauzuli waloryzacyjnej lub nierzetelne poinformowanie o jej skutkach może okazać się w rezultacie kosztowne, zarówno w kontekście biznesowym (brak skutecznej waloryzacji świadczenia) oraz prawnym (koszty sądowe ewentualnej waloryzacji).
WZÓR
Poprawna klauzula waloryzacyjna
Z dniem 1 stycznia wysokość wynagrodzenia będzie waloryzowana o procentową zmianę rocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny za rok poprzedni, jednak nie mniej niż 0%. Waloryzacja wynagrodzenia następuje corocznie, począwszy od stycznia 2022 roku, przez powiadomienie drugiej Strony i nie stanowi zmiany Umowy, zatem nie wymaga aneksu do Umowy. Zwaloryzowane wynagrodzenie będzie płatne w nowej wysokości począwszy od 1-go dnia kolejnego miesiąca następującego po doręczeniu powiadomienia.
Statystyka
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2021 r. (styczeń-sierpień) w ujęciu miesięcznym w stosunku do roku poprzedniego*
Waloryzacja – co to? Jak obliczyć?
Waloryzacja – definicja
Waloryzacja to pojęcie używane często w polskim prawodawstwie, szczególnie w kontekście świadczeń. Natomiast ma także znaczenie geograficzne, środowiskowe.
Według Internetowego Słownika Języka Polskiego PWN waloryzacja to:
ustalenie wysokości istniejących świadczeń pieniężnych, np. emerytur, rent lub płac, w związku ze zmianą systemu pieniężnego lub jednostki monetarne; przywrócenie czemuś, np. środowisku, wartości lub naturalnych walorów.
Waloryzacja – rodzaje, znaczenie
Dlaczego waloryzacja jest tak ważna? Chodzi o to, by zachować siłę nabywczą pieniądza otrzymywanego przez świadczeniobiorców. Załóżmy, że emeryci i renciści rok w rok dostają tę samą kwotę na swoje konto. Początkowo mogą kupić za nią leki, żywność, opłacić mieszkania. Jednak, gdy nagle zmienia się sytuacja ekonomiczno-gospodarcza, drożeją leki, opłaty za mieszkanie. Wypłacane świadczenie nie jest w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb poszczególnych ludzi. Dlatego też konieczna jest waloryzacja. Warto jeszcze pamiętać, że skoro wzrośnie sama emerytura, to także będzie konieczne odprowadzenie wyższych składek od emerytur (określanych procentowo).
Dotyczy ona nie tylko podwyżki emerytur czy rent. W Ustawie o minimalnym wynagrodzeniu znajdujemy informację, iż ulega jej także wysokość minimalnej stawki godzinowej. Obowiązuje również waloryzacja wynagrodzenia w sferze budżetowej. Jak czytamy w Ustawie o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (art. 4.1.) : Kwoty bazowe waloryzowane są corocznie średniorocznym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń.
Wysokość waloryzacji – obliczenie
Dla wielu ludzi szczególne znaczenie ma waloryzacja rent i emerytur. W jaki sposób się odbywa? Zasady jej obliczania znajdują się w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (z późniejszymi zmianami).
Art. 88. 1. 1. Emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca.
2. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.
Art. 89 1. Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. 2. Wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych, o którym mowa w ust. 1, jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.
Jak skutecznie zabezpieczyć się przed inflacją?
Jeśli w umowie zabraknie klauzuli waloryzacyjnej, kwota ustalona przy jej zawieraniu po kilku latach przestanie odpowiadać aktualnym warunkom i sytuacji cenowej na rynku. W przypadku szybkiego wzrostu inflacji, różnica ta może być odczuwalna już po kilu miesiącach.
Pędząca inflacja coraz częściej daje się we znaki w codziennym życiu. Rosnące ceny towarów, odczuwalne już przez konsumentów przy zwykłych zakupach, mogą okazać się kluczowe w skutkach dla przedsiębiorców w toku ich działalności. Spadek siły nabywczej pieniądza może w takim wypadku oznaczać, że realizacja zobowiązań umownych przy określonych wcześniej wynagrodzeniach przestaje być opłacalna. Taka sytuacja rodzi zatem konieczność zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami inflacji. W tym zakresie warto skorzystać z przewidzianych przez prawo możliwości waloryzacji wysokości umówionego świadczenia pieniężnego. Prawo traktuje inflację nie tylko jako prosty proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego zmianę siły nabywczej pieniądza (inflację/deflację) należy określać szeroko, biorąc pod uwagę „sytuację na rynku określonych dóbr materialnych, które zawsze przedstawiają określoną wartość realną” oraz „wyobrażenie stron o sile nabywczej sumy będącej przedmiotem zobowiązania, które to w razie zachwiania się relacji pomiędzy rzeczywistą i wartością pieniądza a jego wartością nominalną musi stanowić punkt wyjścia dla rozważań nad przywróceniem równowagi pomiędzy ilością wchodzących w rachubę nominałów pieniężnych a tym, co w danym momencie rzeczywiście można za nie nabyć” (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 17 czerwca 2015 r., I CSK 586/14).
– Kiedy należy pomyśleć o waloryzacji umownego świadczenia pieniężnego?
O kwestii wpływu inflacji na świadczenia pieniężne i tym samym opłacalności biznesowego przedsięwzięcia należy pomyśleć już na etapie zawierania umowy. Szczególnie przed taką, której przedmiotem jest jakakolwiek usługa rozciągnięta w dłuższym okresie. To właśnie upływający czas i związany z nim wzrost cen będzie przede wszystkim działać na niekorzyść umówionego wynagrodzenia jeśli zostało ono określone w umowie kwotowo. Brak jego waloryzacji oznacza bowiem, że kwota ustalona przy zawieraniu umowy po kilku latach przestaje odpowiadać aktualnym warunkom i sytuacji cenowej na rynku. W przypadku szybkiego wzrostu inflacji różnica ta może być wyczuwalna już po kilku miesiącach, a nawet tygodniach. Może to mieć zatem istotne znaczenie dla uprawnionego do takiego świadczenia.
– Jak waloryzować wynagrodzenie określone w umowie?
Skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami inflacji jest wprowadzenie do umowy klauzuli waloryzacyjnej, tj. postanowienia, za pomocą którego możemy uzależnić wysokość wynagrodzenia od pozaumownych mierników. Możliwość jej zastosowania wynika z art. 3581 § 2 Kodeksu cywilnego, który stwierdza, że strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości. Wybór wskazanego miernika wartości jest bardzo szeroki, gdyż strony ustalając treść zawieranej umowy mogą dowolnie dobrać od czego chcą uzależnić wysokość wynagrodzenia, o ile wybrany przez nie miernik jest obiektywny. Do najpowszechniej stosowanych w umowach mierników należą klauzule uzależniające świadczenie pieniężne od kursu obcej waluty, średniego wynagrodzenia w danym roku, rynkowej ceny jakiegoś towaru bądź klauzule, które jako miernik wartości wprowadzą na przykład właśnie inflację.
– W jakim celu wprowadza się do umowy klauzulę waloryzacyjną?
Celem wprowadzenia klauzuli waloryzacyjnej do umowy jest zapewnienie wzrostu wysokości świadczenia pieniężnego w zależności od zmian określonego w niej miernika. Dzięki takiemu postanowieniu wysokość świadczenia rośnie automatycznie i nie wymaga dalszych negocjacji pomiędzy stronami. Pozwala zatem zabezpieczyć interes strony mającej otrzymać to świadczenie w przypadku wzrostu ceny towarów czy innych zmian w sytuacji cenowej na rynku. Dzięki takim postanowieniom nie musi ona obawiać się, że umówione świadczenie w momencie jego zapłaty nie będzie odpowiadało jego wartości z chwili zawierania umowy.
– Jak skonstruować klauzulę waloryzacyjną?
Klauzula waloryzacyjna spełni swoje zadanie i zabezpieczy wierzyciela świadczenia pieniężnego przed spadkiem wartości pieniądza, jeśli zostanie odpowiednio skonstruowana.
Kluczową rolę odgrywa precyzyjne wskazanie miernika, według którego będzie się dokonywała waloryzacja. Dla kwestii inflacyjnych w walucie polskiej będzie to najpewniej wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych podawany przez Główny Urząd Statystyczny, lecz możliwe jest także sięgnięcie do innych danych, jak choćby tych publikowanych przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy inne instytucje. Na pewno ważne jest także dokładne określenie gdzie i w jaki sposób publikowane są dane dotyczące wybranego miernika. Klauzula waloryzacyjna powinna określać również, kiedy będzie następowała waloryzacja i jakiego okresu będzie ona dotyczyć. Dobrą praktyką jest także klarowne określenie w jaki sposób waloryzacja będzie dokonywana – czy automatycznie po spełnieniu warunków w umowie, czy będzie do tego służyć oświadczenie wystawiane przez wierzyciela i przekazywane dłużnikowi. Za błędnie skonstruowaną klauzulę waloryzacyjną należy m.in. uznać taką, w której wskazano miernik, który nie jest miernikiem obiektywnym (np. jednostronne oświadczenie jednej ze stron umowy na podstawie dokonanych przez nią zakupów towarów niezbędnych do realizacji umowy), czy w której w ogóle pominięto taki miernik.
PRZYKŁAD
Korzystając ze wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych GUS, należy wskazać czy to wskaźnik roczny, kwartalny lub miesięczny i kiedy będzie następowała waloryzacja.
– Czy można dodać klauzulę waloryzacyjną do zawartej już umowy?
Warto jak najdokładniej określić klauzulę waloryzacyjną w umowie i nie uzależniać jej wykonania od dalszych ustaleń między stronami. Strona zobowiązana do świadczenia pieniężnego może być z natury rzeczy zainteresowana tym, by świadczenie nie zostało waloryzowane i w konsekwencji – jej zobowiązanie pieniężne nie zostało powiększone. Należy przypuszczać zatem, że nie będzie ona skłonna do regulowania tego już po zawarciu umowy. Tym bardziej istotne, by właściwie zorganizować tę kwestię przed jej podpisaniem.
W przypadku, gdy w umowie brakuje klauzuli waloryzacyjnej można spróbować dodać ją poprzez wypracowanie porozumienia, a następnie aneksowanie danej umowy. Należy jednak pamiętać, że takie działanie wymaga negocjacji z drugą stroną, co może nie być proste, szczególnie biorąc pod uwagę, że dla jednej ze stron oznaczać to będzie wzrost kosztów.
– Przy jakich umowach najczęściej stosuje się waloryzację wynagrodzenia?
Do najczęstszych przypadków, w których warto zastosować klauzulę waloryzacyjną należą umowy długoterminowe albo podpisywane z dużym wyprzedzeniem, np. umowy o dzieło, klasyczne umowy o roboty budowlane, umowy na usługi zawarte na czas nieokreślony z ryczałtowym wynagrodzeniem, ale także… umowy organizacji przyjęcia weselnego. Ciekawym przykładem są umowy najmu, w których podwyższenie czynszu może nastąpić niezależnie od klauzuli waloryzacyjnej, a w oparciu o jednostronne uprawnienie wynajmującego lokal (warunki tego działania określa art. 6851 Kodeksu cywilnego, przy czym istnieje prawna możliwość zakwestionowania takiej podwyżki). W tym przypadku dodatkowa klauzula waloryzacyjna umieszczona w umowie pozwoli to uprawnienie wynajmującego odpowiednio zmodyfikować, czy też ograniczyć.
Z uwagi na zachodzące różnice czasowe pomiędzy terminem zawarcia umowy, a terminem jej realizacji i płatności, sytuacja cenowa na rynku może odpowiednio zmienić się, wpływając na opłacalność całej transakcji. Warto pamiętać w tym przypadku, że klauzula waloryzacyjna musi zawierać wszystkie aspekty, które chcemy uwzględnić przy waloryzacji. Nie tylko sama inflacja może spowodować jej konieczność. Istotnym składnikiem ustalania ceny mogą okazać się także koszty zatrudnienia pracownika. Wzrost płacy minimalnej będzie oznaczał wzrost tych kosztów i tym samym uzasadniał wprowadzenie do klauzuli waloryzacyjnej dodatkowego miernika, jakim właśnie będzie wynagrodzenie minimalne za pracę.
– Czy stosowanie klauzuli waloryzacyjnej zawsze jest dobrowolne?
W niektórych umowach zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej może być obligatoryjne, jak w tych o zamówienie publiczne. W umowach, których przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, istnieje obowiązek zawarcia postanowienia dotyczącego zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439 § 1 Prawa zamówień publicznych). Znaleźć możemy tam również przykład tzw. waloryzacji automatycznej, która powoduje zmianę wysokości wynagrodzenia w przypadku zmiany m.in. stawki podatku VAT, wysokości minimalnego wynagrodzenia, zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym, czy też jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę (art. 436 pkt 4) lit. b) Prawa zamówień publicznych).
– O czym należy pamiętać przy współpracy z konsumentem?
Przy współpracy z konsumentami należy zachować dodatkową ostrożność. Samo opracowanie prawidłowej klauzuli waloryzacyjnej i umieszczenie jej w umowie może okazać się niewystarczające, bowiem należy uwzględnić tutaj pozycję lub perspektywę konsumentów, których dotyczą odnośne warunki. Nie można w tym aspekcie pominąć nakazu rzetelnego i wyczerpującego poinformowania o faktycznych cechach oferowanego produktu, a co istotne – należy go zrealizować w fazie przedkontraktowej, czyli zanim dojdzie do podpisania umowy. Biorąc pod uwagę, że przekaz kierowany do konsumenta musi być jasny i zrozumiały, to podanie informacji powinno nastąpić w postaci podwójnej: poprzez wskazanie ryzyka związanego z waloryzacją oraz konkretnych przykładowych kwot, mających na celu unaocznienie możliwych skutków. Jak podkreśla się w orzecznictwie sądów krajowych i unijnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., II CSK 483/18, Trybunał Sprawiedliwości UE sprawa C-186/16 Andriciuc, pkt 44 i 45; sprawa C-26/13 Kásler i Káslerné Rábai, pkt 71 i 72), wymóg przejrzystości nie może zostać zawężony do zrozumiałości pod względem formalnym i gramatycznym oraz oznacza, że konsumenci muszą mieć możliwość oceny konsekwencji ekonomicznych klauzuli waloryzacyjnej.
– Czy można waloryzować wynagrodzenie bez klauzuli waloryzacyjnej?
Co zrobić w sytuacji, gdy „mleko się rozlało” i w zawartej umowie nie ma klauzuli waloryzacyjnej, druga strona nie zgadza się na aneks, a z uwagi na wzrost cen towarów zrealizowanie usługi przestało być opłacalne? Prawo przewiduje w takim wypadku możliwość zwrócenia się do sądu. Zgodnie z art. 3581 § 3 Kodeksu cywilnego, w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie. Od skorzystania z tego uprawnienia wyłączone są jednak osoby prowadzące przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie to pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa (art. 3581 § 4 Kodeksu cywilnego). Należy zatem uznać, że jest to opcja przede wszystkim do skorzystania dla konsumentów, choć warto zauważyć, że przepis wyłącza osoby prowadzące przedsiębiorstwo, a nie przedsiębiorców, co może mieć znaczenie dla osób wykonujących wolny zawód w formie działalności gospodarczej. Wyłączenie to jest jasną wskazówką, że przedsiębiorca musi zadbać o zawarcie klauzuli waloryzacyjnej w umowie, gdyż ochrona sądowa w tej kwestii przysługuje głównie konsumentom.
Możliwe rozwiązanie pojawia się także w przypadku umowy o dzieło, w której ustalono ryczałtowe wynagrodzenie. Art. 632 § 2 Kodeksu cywilnego przewiduje sądowne podwyższenie ryczałtu lub rozwiązanie umowy, jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą.
– Czy osoba prowadząca przedsiębiorstwo może domagać się sądowej waloryzacji świadczenia?
Osoby prowadzące przedsiębiorstwo również mogą spróbować sądownie waloryzować świadczenie. Jak wskazuje art. 3571 Kodeksu cywilnego, jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy (klauzula rebus sic stantibus). Podciągnięcie inflacji do nadzwyczajnej zmiany stosunków, której strony nie przewidywały przy zawieraniu umowy może być problematyczne, lecz w sytuacji nieopłacalności spełnienia świadczenia przy braku waloryzacji wynagrodzenia za nie może okazać się jedyną opcją pozwalającą przedsiębiorcy na zmianę treści zobowiązania bez poniesienia szkody.
Niezbędne elementy
Prawidłowo skonstruowana klauzula waloryzacyjna powinna wskazywać:
– miernik, od którego uzależniona będzie waloryzacja świadczenia pieniężnego;
– miejsce i sposób publikacji wybranego miernika;
– kiedy będzie dokonywana waloryzacja umówionego świadczenia;
– okres, jakiego będzie dotyczyć waloryzacja;
– sposób dokonywania waloryzacji.
Zdaniem autorów
Roksana Lejpamer, senior associate w Kancelarii SQUARE Tax & Legal
Dawid Feliszek, associate w Kancelarii SQUARE Tax & Legal
Inflacja w Polsce staje się coraz poważniejszym problemem dla osób prowadzących tu działalność gospodarczą. Nie oznacza to jednak, że zabezpiecza przed nią prowadzenie działalności za granicą i posługiwanie się inną walutą – wszak także na innych rynkach sytuacja cenowa może szybko się zmieniać. Wprowadzenie do umowy odpowiednich klauzul waloryzacyjnych, w szczególności przy umowach dotyczących usług stałych lub świadczonych przez dłuższy okres, jest konieczne do właściwego zadbania o własny interes w świetle zmieniającej się na rynku sytuacji pieniężnej, uzależnionej od inflacji i innych pozaumownych czynników, których wpływ na stosunek zobowiązaniowy jest trudny do przecenienia. Nie ulega zatem wątpliwości, że zadbanie o właściwą waloryzację świadczeń pieniężnych stanowi część odpowiedzialnego prowadzenia biznesu uwzględniającego szeroką perspektywę, ale również wychodzi naprzeciw interesowi kontrahenta, którego uprzedza się w ten sposób, że wartość kontraktu może się zmienić. Dlatego już na etapie jego zawierania ustalamy kryteria waloryzacji tej wartości. W skomplikowanych przypadkach wartym rozważenia rozwiązaniem jest skorzystanie ze wsparcia prawnego na etapie zawierania umowy. Błędne skonstruowanie klauzuli waloryzacyjnej lub nierzetelne poinformowanie o jej skutkach może okazać się w rezultacie kosztowne, zarówno w kontekście biznesowym (brak skutecznej waloryzacji świadczenia) oraz prawnym (koszty sądowe ewentualnej waloryzacji).
WZÓR
Poprawna klauzula waloryzacyjna
Z dniem 1 stycznia wysokość wynagrodzenia będzie waloryzowana o procentową zmianę rocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny za rok poprzedni, jednak nie mniej niż 0%. Waloryzacja wynagrodzenia następuje corocznie, począwszy od stycznia 2022 roku, przez powiadomienie drugiej Strony i nie stanowi zmiany Umowy, zatem nie wymaga aneksu do Umowy. Zwaloryzowane wynagrodzenie będzie płatne w nowej wysokości począwszy od 1-go dnia kolejnego miesiąca następującego po doręczeniu powiadomienia.
Statystyka
Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2021 r. (styczeń-sierpień) w ujęciu miesięcznym w stosunku do roku poprzedniego*
Klauzula waloryzacyjna – dlaczego waloryzować świadczenie?
Pierwsze pytanie, na które należy odpowiedzieć, to: po co w ogóle myśleć o waloryzacji i kiedy może się ona przydać? Odpowiedź jest pozornie bardzo prosta – w każdej sytuacji, gdy wchodzimy z innym podmiotem w relację, która:
po pierwsze: jest rozciągnięta w czasie,
po wtóre zaś: gdy w owym czasie zachodzi ryzyko, że umownie ustalone wartości świadczeń ulegną niekorzystnej zmianie.
Przyczyny stosowania waloryzacji można podzielić (w maksymalnym uproszczeniu) na dwie poniższe grupy.
1. Inflacja
Pierwszym, najistotniejszym czynnikiem, który powinien nas skłonić do myślenia o waloryzacji cen jest zjawisko ekonomiczne inflacji. Warto przy tym pamiętać, że inflacja to nie tylko wskaźnik podawany przez GUS, jako tzw. „wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych”. Wiele jest metod wyliczania inflacji oraz wiele jest podmiotów, które ją wyliczają. Nie musi to oznaczać, że jedne są prawidłowe, a inne błędne. Inflacja zależy bowiem od tzw. koszyka inflacji, a więc tego, jakie produkty porównujemy. Przykładowo: względnie optymistyczne wyliczenia GUS (choć obecnie nawet GUS pokazuje znaczną inflację: trzeci kwartał 2019 r. to inflacja 2,2% względem grudnia 2018 r.) nie pokrywają się z danymi szacowanymi przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy; ten bowiem (traktujący złotówkę nieco globalniej) wskazuje, że spadek jej siły nabywczej może od przyszłego roku sięgnąć nawet 3,5%.
Jedno jest pewne – dla przedsiębiorców działających w Polsce inflacja powoli zacznie stawać się problemem. Oczywiście zainteresować się nią powinni także przedsiębiorcy działający za granicą i posługujący się obcymi walutami – może ona bowiem występować także na interesujących ich rynkach.
Z kolei o wadze problemu niech świadczy poniższy przykład:
Wyobraźmy sobie przedsiębiorcę, który 1 stycznia 2019 r. zobowiązał się do świadczenia usługi za 2000 zł miesięcznie i który nie przemyślał klauzuli waloryzacyjnej swojego wynagrodzenia. Przyjmijmy założenie, że 1 stycznia 2019 r. właśnie 2000 zł kosztował wymarzony komplet opon do samochodu, którym jeździ przedsiębiorca. Sprawdźmy jednak, jak realnie spadnie siła nabywcza tej kwoty, założeniu poziomu inflacji wynoszącego 3%. Pamiętać przy tym należy, że inflacja to nie „zwykłe 3%”, a procent składany z każdego roku, jak w poniższym przykładzie.
Rok Cena towaru na początku okresu Procent inflacji Cena towaru na końcu okresu 2019 2000 zł 3% = 60 zł 2000 + 3% = 2060 zł 2020 2060 zł 3% = 61,8 2060 zł + 3% = 2121,80 zł 2021 2121,80 zł 3% = 63,65 zł 2121,80 zł + 3% = 2185,45 zł 2022 2185,45 zł
Powyższy przykład pokazuje, że przedsiębiorca – świadcząc identyczną usługę – na początku 2019 r. wymieniając opony w swoim aucie był w stanie w całości zapłacić za nie z wynagrodzenia za tę usługę. Jednak już 4 lata później (gdy wypadałoby wymienić opony ponownie) wynagrodzenie za tę samą przecież usługę już nie wystarczy. Przedsiębiorca będzie musiał dopłacić jeszcze 185,45 zł. Oznacza to, że względem 1 stycznia 2019 r. cena opon podrożała o składany procent wynoszący 9,2725%. Cena usługi przedsiębiorcy zaś nie wzrosła, gdyż nie zainteresował się klauzulą waloryzacyjną.
Fakt występowania inflacji pokazuje, że z całą pewnością waloryzacja powinna dotyczyć takich przedsiębiorców, jak: wynajmujący i wydzierżawiający rzeczy na dłuższy okres (np. wynajmowanie lokalu użytkowego, hali produkcyjnej, oddawanie pojazdu w najem długoterminowy itp.), świadczący usługi za stałą cenę lub abonament itp.
2. Pozainflacyjne zmiany cen
Zakończenie tematu waloryzacji na inflacji nie byłoby jednak właściwe. Nawet jeśli stwierdzimy, że otacza nas świat cieszący się optymistycznym wskaźnikiem cen towarów i usług, to marnym pocieszeniem dla przedsiębiorcy mającego zarezerwowany 1 milion złotych na materiały budowlane będzie informacja o niewielkim wzroście cen pieczywa, jeżeli cement podrożeje o 20%.
W praktyce oznacza to często, że warto posługiwać się nie tylko pojęciem inflacji (jako pojęciem spadku siły nabywczej pieniądza w ogóle), ale warto „przybliżyć” je do naszych bieżących spraw. Nierzadko nie wystarczy przewidywanie, że sama złotówka czy inna waluta straci na wartości.
Przykłady mogą być bardzo różne: może chodzić o umowy, które ze względu na długi okres realizacji są mocno zależne od wahania cen rynkowych surowców i materiałów (coraz częściej radykalne wahania cen materiałów budowlanych „przewracają” inwestycje budowlane, których realizacja staje się dla wykonawców nieopłacalna), podrożeć w sposób niespodziewany może także nawet praca konkretnego pracownika (co jest tematem niezwykle istotnym, gdy chodzi o zapowiedzi radykalnego wzrostu wynagrodzeń minimalnych, które na dziś nie ma pokrycia w wypracowywanym PKB). Może też jednak chodzić o nawet obiektywnie krótkie kontrakty (np. trwający miesiąc import), ale zależne np. od bardzo zmiennych czynników finansowych (np. nieprzewidywalna polityka ceł kraju eksportera lub importera) czy innych warunków zewnętrznych (np. kontraktacja płodów rolnych, których cena może być zależna od pogody).
Co to jest klauzula waloryzacyjna?
Klauzula waloryzacyjna to – w najprostszym ujęciu – postanowienie umowne, które pozwala „zaktualizować” wysokość umówionego świadczenia. W polskim prawie można znaleźć kilka sporadycznych przypadków waloryzacji, które istnieją z mocy prawa (np. wyjątkowe podwyższenie wynagrodzenia w umowie o dzieło). Co do zasady jednak waloryzacja wymaga uregulowania umownego, gdyż najczęściej w ogóle nie jest przewidziana dla danego typu umowy, a nawet jeżeli, to warto dostosować ją do potrzeb konkretnej relacji.
Klauzula waloryzacyjna pozwala więc jednostronnie zmienić wartość (cenę) swojego świadczenia z odwołaniem się do obiektywnych, mierzalnych i weryfikowalnych czynników. Klauzula taka musi zawierać najistotniejsze element, jakim jest: wskaźnik waloryzacji oraz czas dokonywania waloryzacji.
Wskaźniki waloryzacji mogą być różne, przykładowo:
wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych,
wysokość minimalnego wynagrodzenia,
wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku,
wskaźnik cen konsumpcyjnych nośników energii w poprzednim roku kalendarzowym.
Różne mogą być okresy waloryzowania (co rok, co miesiąc, gdy wskaźnik przekroczy określoną wartość etc.).
Banalnym przykładem może być klauzula, która będzie wskazywała, że: „ustalone wynagrodzenie będzie waloryzowane raz w roku o wartość wskaźnika inflacji, publikowanego zgodnie z art. 94 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 i 2245 oraz z 2019 r. poz. 39). Waloryzacja następuje przez powiadomienie drugiej Strony i nie wymaga zmiany umowy. Zwaloryzowana stawka wynagrodzenia znajduje zastosowanie począwszy od kolejnego miesiąca kalendarzowego, następującego po otrzymaniu powiadomienia przez drugą Stronę”.
Przykład powyższy może obrazować budowę klauzuli waloryzacyjnej, która – co oczywiste – nie ma charakteru uniwersalnego, a jedynie poglądowy.
Kto powinien korzystać z klauzul waloryzacyjnych?
Jak pokazują powyższe przykłady – o klauzulach waloryzacyjnych powinien myśleć przede wszystkim każdy przedsiębiorca, który wchodzi w relacje rozciągnięte w czasie. Wprawdzie mniej będą interesowały one sprzedawcę detalicznego, który może co dzień zmienić ceny w swoim sklepie, ale zapewne zainteresują one hurtownika, który zawiera ze stałym gronem odbiorców umowy ramowe z wiążącymi cennikami, a najistotniejsze powinny być dla dostawców i usługodawców, którzy bądź to zawierają kontrakty na dłuższy okres (np. trzyletni kontrakt na obsługę serwisową, wynajmujących i wydzierżawiających nieruchomości lub inne środki trwałe, udzielają licencji lub dostarczają usługi abonamentowe); waloryzacja będzie też ważna dla przedsiębiorców którzy zawierają nawet obiektywnie krótki kontrakt, ale obarczony dużym ryzykiem zmiany warunków ekonomicznych (cła, ceny surowców, koszty transportu, koszty pracy, ryzyko zmiany podatków itp.).
Warto pamiętać, że Kodeks cywilny przewiduje w art. 3581 generalną zasadę nominalizmu, zgodną z założeniem pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać (oznacza to, że świadczenie ma być spełnione w takiej wysokości, jaką umówiono). Odstępstwo od tej zasady może nastąpić tylko wyjątkowo (zgodnie z art. 3581 § 3: „w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie”; oznacza to, że inflacja musiałaby być naprawdę znaczna – jak choćby na początku lat ’90 – aby móc w ogóle rozważać zastosowanie tego przepisu).
Niezwykle istotne jest jednak postanowienie art. 3581 § 4, który wprost wyłącza możliwość wystąpienia o sądową waloryzację dla przedsiębiorcy (waloryzacja sądowa jest bowiem przywilejem podmiotu niebędącego profesjonalistą). Wniosek jest więc prosty: aby waloryzować swoje świadczenie przedsiębiorca musi zadbać o klauzulę waloryzacyjną. W przeciwnym wypadku pozostanie mu rozwiązanie łączącej go umowy, gdy stanie się ona nieopłacalna i zaproponowanie nowych warunków. Tu jednak nigdy nie ma gwarancji, że zostaną one zaakceptowane i że nie skończy się ono trwałym odejściem kontrahenta z naszej relacji – wypowiadając umowę ze względu na chęć aktualizacji swoich cen łatwo bowiem przysłowiowo „wylać dziecko z kąpielą”.
Klauzula waloryzacyjna pozwala natomiast na utrzymanie całego stosunku prawnego ze zmianą tylko wysokości jednego ze świadczeń. W takim wypadku przedsiębiorca wyłącznie informuje kontrahenta o zmianie wysokości należnego świadczenia, a umowa trwa nadal. To druga strona musi ewentualnie rozważyć jej wypowiedzenie, co będzie już znacznie trudniejsze.
Jak budować klauzule waloryzacyjne?
Budowa klauzuli waloryzacyjnej oznacza stworzenie przejrzystego mechanizmu aktualizacji ceny. Nigdy nie jest to jednak łatwe. Szczególnie gdy chodzi o waloryzację zależną od czynników innych, niż generalnie rozumiana inflacja – niezbędne jest bowiem mądre wybranie takich czynników, bezsporne odwołanie się do nich i umożliwienie drugiej stronie obiektywnej weryfikacji wystąpienia przesłanek waloryzacji. W dobrym tonie biznesowym będzie także wyznaczenie terminów, kiedy waloryzacja może następować. Z drugiej strony możemy spotkać się ze stanowiskiem kontrahenta, który będzie chciał naszą klauzulę usztywniać (np. przez maksymalną wysokość waloryzacji w ciągu roku).
Także – teoretycznie dużo prostsza – waloryzacja o wskaźnik inflacji powinna odwoływać się do właściwego czynnika (raczej nie wystarczy odwołanie się tak po prostu do „inflacji”; jak wskazano: podmiotów ją wyliczających i sposobów jej liczenia jest bardzo wiele, por. wyjaśnienie o koszyku inflacji) i umożliwiać jej obiektywne weryfikowanie. Naczelną zasadą przy budowaniu takich klauzul powinno więc być uczciwe uprzedzenie naszego kontrahenta już w treści umowy, że zamierzamy waloryzować wartość naszego świadczenia i wskazanie już przy jej negocjowaniu – według jakich kryteriów będzie to następowało. Nie jest bowiem żadnym sukcesem wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej, która tylko przysporzy nam sporów i doprowadzi nas do wątpliwego sporu sądowego i utraty kontrahenta. Sukcesem jest zaś stworzenie takiego mechanizmu, który obu stronom da pewność, co do czynników które mogą mieć wpływ na zmianę wartości świadczenia i które dzięki temu nie będą zarzewiem sporu.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w skonstruowaniu i we wprowadzeniu klauzul waloryzacyjnych do stosowanych przez siebie kontraktów, eksperci naszej Kancelarii pomogą w ich stworzeniu i dostosowaniu do Państwa potrzeb.
키워드에 대한 정보 klauzula waloryzacyjna inflacja wzór
다음은 Bing에서 klauzula waloryzacyjna inflacja wzór 주제에 대한 검색 결과입니다. 필요한 경우 더 읽을 수 있습니다.
이 기사는 인터넷의 다양한 출처에서 편집되었습니다. 이 기사가 유용했기를 바랍니다. 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오. 매우 감사합니다!
사람들이 주제에 대해 자주 검색하는 키워드 Klauzula waluty i klauzula waloryzacyjna- jak zabezpieczyć się przez inflacją i zmianą cen.
- 동영상
- 공유
- 카메라폰
- 동영상폰
- 무료
- 올리기
Klauzula #waluty #i #klauzula #waloryzacyjna- #jak #zabezpieczyć #się #przez #inflacją #i #zmianą #cen.
YouTube에서 klauzula waloryzacyjna inflacja wzór 주제의 다른 동영상 보기
주제에 대한 기사를 시청해 주셔서 감사합니다 Klauzula waluty i klauzula waloryzacyjna- jak zabezpieczyć się przez inflacją i zmianą cen. | klauzula waloryzacyjna inflacja wzór, 이 기사가 유용하다고 생각되면 공유하십시오, 매우 감사합니다.
